Update tijdelijke werkloosheid wegens overmacht: wat weten we?

De AMPLO-kantoren worden momenteel overspoeld met vragen over de recente aankondiging van nieuwe maatregelen rond tijdelijke werkloosheid. Daarom zetten we voor jullie nog eens alles op een rij.

Waar gaat het over?

Minister van werk Nathalie Muylle breidt het systeem van tijdelijke werkloosheid omwille van overmacht door corona uit voor de artistieke en evenementensector. Dat zei ze in de desbetreffende Commissie van de Kamer: “De Nationale Veiligheidsraad heeft alle massa-evenementen tot eind augustus geannuleerd. Duizenden artiesten en tijdelijke medewerkers van festivals en andere evenementen kunnen daardoor niet werken deze zomer en dreigen zonder inkomen te vallen. We breiden het systeem van tijdelijke werkloosheid daarom uit zodat ook zij over een financieel vangnet beschikken.”

Werknemers uit de evenementen- en artistieke sector kunnen beroep doen op de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht tot eind augustus 2020.

De werknemers of artiesten ontvangen een uitkering voor tijdelijke werkloosheid voor de dagen waarop ze onder normale omstandigheden gewerkt zouden hebben. De RVA ziet toe op de correcte naleving van de maatregel en voert controles uit bij vermoedens van fraude.

Wat weten we al?

• Het gaat om een geannuleerde of verboden opdracht die had moeten plaatsvinden tussen 1 mei en 31 augustus 2020, en waarvoor een arbeidscontract getekend zou worden.
• De werknemer en de opdrachtgever kunnen aantonen dat hun afspraak daarover gemaakt is vóór 15 april 2020, via geschreven bewijzen als correspondentie, programmaboekjes, offertes, enzovoort.
• Voer je geen artistieke activiteit uit, dan kan je aantonen dat je was aangenomen voor een gelijkaardige activiteit tussen mei en augustus van het jaar voordien.

Er werd met de RVA afgesproken dat de betrokkenen worden toegelaten tot de tijdelijke werkloosheid van zodra ze kunnen bewijzen dat er in de periode tot eind augustus onder normale omstandigheden effectief een opdracht zou zijn doorgegaan. Dat bewijs hoeft geen arbeidscontract te zijn. Het kan ook een programma of brochure zijn, of e-mailverkeer waarin dit wordt bevestigd. Alle rechtsmiddelen kunnen als bewijs dienen.

Meer dan dit is er intussen nog niet bekend, er zijn nog geen uitvoeringsbesluiten. Over de praktische kant blijft het nog koffiedik kijken tot het kabinet Muylle meer gedetailleerde beslissingen neemt en die afstemt met de RVA. Die zal dan met nieuwe richtlijnen naar buiten komen.

Wat weten we (nog) niet?

• Moet je (al dan niet retroactief) contracten laten aanmaken voor de dagen die je als freelancer kan bewijzen? Of vraag je rechtstreeks tijdelijke werkloosheid aan bij de vakbond of hulpkas?
• Moeten de SBK’s dit opvangen? Technisch gezien kan een SBK dit inderdaad allemaal verwerken. Maar… een SBK heeft niet de bevoegdheid om te oordelen of het bewijsmateriaal afdoende is om een veronderstelde opdracht te verantwoorden. Moest de regering beslissen dat SBK’s het oordeel mogen vellen, kan de RVA die beslissingen overrulen? En wat zijn dan de gevolgen voor de freelancer/flexwerker en voor het SBK?
• Zal de RVA volharden in haar rigide houding tov dagcontracten? Zo ja, dan zijn de maatregelen van minister Muylle een maat voor niets. De meeste contracten in de sector zijn namelijk kort en flexibel.
  Of overrulen de nieuwe afspraken voor de creatieve sector de eerdere regels van RVA, zelfs als die daar haaks tegenover staan? De huidige toepassing van de bestaande maatregelen is op dat vlak chaotisch te noemen. Verschillende bronnen spreken elkaar tegen, ook binnen de RVA, de vakbonden en de hulpkas. Belangrijk: Volgens minister Muylle komen repetitieve dagcontracten wél in aanmerking voor tijdelijke werkloosheid wegens overmacht.
• Wie gaat het vakantiegeld van deze freelancers betalen? Er werd beslist dat prestaties onder tijdelijke werkloosheid geen invloed mogen hebben op de vakantierechten en het recht op vakantiegeld. Dit impliceert dat het vakantiegeld voor die (inactieve) dagen betaald moet worden door de opdrachtgever/werkgever, gebaseerd op het originele loon. Niet door de RVA dus.
  Voor zover wij weten ligt het Koninklijk Besluit hierrond klaar ter bevestiging. Los van de inhoud, kunnen er problemen ontstaan door de retro-activiteit.
  Hield het kabinet er rekening mee dat veel opdrachtgevers die kost niet kunnen dragen? En realiseert het zich dat opdrachtgevers die de kost niet kunnen dragen mogelijk de tijdelijke werkloosheid van hun tijdelijke medewerkers zullen stopzetten uit financiële overwegingen?
• Wordt de specifieke situatie van contracten in taakloon meegenomen in de maatregelen? De wet spreekt van een taakloon als er “geen rechtstreeks verband is tussen het loon en het aantal arbeidsuren.” In de praktijk krijgt bijvoorbeeld een muzikant voor een optreden op festival X een taakloon onder contract op de dag van zijn optreden. Maar de gage die hij krijgt, dekt ook het voorafgaande werk zoals componeren en repeteren. Vaak zijn die periodes dermate variabel dat alleen de dag van het effectieve optreden onder contract gezet wordt, in taakloon. Repetitiedagen worden wegens de plafonnering van de uitkering niet vergoed, terwijl ze wel in het taakloon vervat zitten. Ons voorstel is dat de RVA hiervoor dezelfde uitgangsbasis gebruikt als voor de berekening van het artiestenstatuut.

Wat nu?

Voor alle duidelijkheid: AMPLO juicht de voorgestelde maatregelen toe. Maar we willen het kabinet ook duiden op deze en andere vragen die rijzen bij ons en bij onze freelancers.

Meteen na de aankondiging van de maatregelen schreven wij het kabinet van minister Muylle aan om hier zo snel mogelijk klaarheid rond te scheppen. We houden de vinger aan de pols en brengen jullie direct op de hoogte wanneer er meer verduidelijkingen zijn.